Ngôn Ngữ Nói và Ngôn Ngữ Viết | Sách truyền thống

Tiếng Bồ Đào Nha là một trong những ngôn ngữ được nói nhiều nhất trên thế giới, với hơn 260 triệu người nói. Tuy nhiên, cách chúng ta nói hàng ngày có thể khác khá nhiều so với cách chúng ta viết. Như nhà ngôn ngữ học Marcos Bagno đã nhấn mạnh, ngôn ngữ nói là đa dạng, phong phú và sống động, phản ánh sự đa dạng và sự giàu có văn hóa của những người nói. Khía cạnh động này của ngôn ngữ nói trái ngược với ngôn ngữ viết, vốn có xu hướng tĩnh và chuẩn hóa hơn, nhằm mục đích đồng nhất và rõ ràng trong giao tiếp chính thức.

Suy nghĩ về: Bạn đã từng nghĩ tại sao chúng ta nói theo một cách và viết theo cách khác chưa? Những tình huống nào khiến bạn nhận thấy sự khác biệt này nhiều nhất?

Tiếng Bồ Đào Nha, giống như bất kỳ ngôn ngữ nào khác, thể hiện qua hai cách chính: nói và viết. Ngôn ngữ nói là hình thức giao tiếp phổ biến và tự phát nhất, được sử dụng trong các cuộc trò chuyện hàng ngày, nơi tính thông thường và sự biểu cảm đóng vai trò trung tâm. Truyền khẩu cho phép sử dụng các ngữ điệu, ngừng lại và biểu cảm khuôn mặt, những yếu tố làm phong phú thêm giao tiếp và giúp truyền tải cảm xúc và ý định một cách trực tiếp và cá nhân hơn.

Ngược lại, ngôn ngữ viết được sử dụng trong các bối cảnh chính thức hơn và tuân theo các quy tắc ngữ pháp nghiêm ngặt hơn. Viết rất cần thiết để truyền tải ý tưởng một cách rõ ràng, khách quan và lâu dài, được sử dụng rộng rãi trong các văn bản chính thức, sách, báo và các tài liệu học thuật. Tính chính thức của ngôn ngữ viết nhằm mục đích tránh sự mơ hồ, đảm bảo rằng thông điệp được hiểu một cách chính xác bởi độc giả, bất kể ngữ cảnh mà nó được viết ra.

Hiểu những khác biệt giữa ngôn ngữ nói và viết là điều hết sức quan trọng cho một giao tiếp hiệu quả. Hơn nữa, rất quan trọng để nhận ra sự tồn tại của các biến thể trong chính ngôn ngữ, chẳng hạn như biến thể chuẩn, tuân theo các quy tắc ngữ pháp, và biến thể khẩu ngữ, phản ánh việc sử dụng ngôn ngữ hàng ngày và không chính thức. Chương này sẽ khám phá những khác biệt và biến thể này, cung cấp các ví dụ thực tiễn để giúp bạn nhận diện và áp dụng đúng mỗi hình thức ngôn ngữ này trong các tình huống khác nhau.

Sự khác biệt giữa Ngôn ngữ Nói và Ngôn ngữ Viết

Ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết là hai hình thức giao tiếp nhân loại distinct, mỗi hình thức có những đặc điểm riêng. Ngôn ngữ nói, về cơ bản, là tự phát và năng động. Nó được sử dụng trong các tình huống hàng ngày, nơi sự không chính thức và sự biểu cảm rất nổi bật. Nói cho phép sử dụng các ngữ điệu, ngừng lại, biểu cảm khuôn mặt và thân thể làm phong phú giao tiếp, khiến nó trở nên sống động và cảm xúc hơn. Thêm vào đó, ngôn ngữ nói là chủ quan và có thể thay đổi tùy theo ngữ cảnh và người tham gia.

Ngược lại, ngôn ngữ viết thì chính thức hơn và tuân theo các quy tắc ngữ pháp nghiêm ngặt hơn. Nó được sử dụng trong các bối cảnh đòi hỏi rõ ràng, khách quan và chính xác, như trong các tài liệu chính thức, bài luận học thuật, sách và báo. Việc viết không có các phương tiện biểu cảm của giao tiếp nói, như ngữ điệu và cử chỉ, vì vậy cần phải rõ ràng và có cấu trúc để tránh sự mơ hồ. Mỗi từ và dấu câu đều có vai trò quyết định trong việc truyền tải thông điệp.

Sự khác biệt này giữa nói và viết cũng phản ánh trong thời gian và tính bền vững của giao tiếp. Trong khi ngôn ngữ nói là tạm thời và biến mất ngay khi từ ngữ được phát ra, thì ngôn ngữ viết là bền vững và có thể được xem lại bất kỳ lúc nào. Điều này làm cho ngôn ngữ viết trở thành hình thức ưa thích cho các hồ sơ lịch sử, luật pháp, hợp đồng và các tài liệu quan trọng khác. Hiểu những khác biệt này là điều cần thiết để sử dụng mỗi hình thức ngôn ngữ một cách thích hợp và hiệu quả trong những bối cảnh khác nhau.

Đặc điểm của Biến thể Chuẩn của Tiếng Bồ Đào Nha

Biến thể chuẩn của tiếng Bồ Đào Nha, còn được gọi là chuẩn ngôn ngữ, là hình thức ngôn ngữ tuân theo các quy tắc ngữ pháp đã được thiết lập và được sử dụng trong các bối cảnh chính thức và chính thức. Biến thể này được dạy trong các trường học và là cơ sở cho việc viết sách, báo, tài liệu pháp lý và văn bản học thuật. Chuẩn ngôn ngữ nhằm mục đích đồng nhất và rõ ràng, đảm bảo rằng thông điệp được hiểu một cách chính xác bởi tất cả những người nói tiếng.

Biến thể chuẩn được đặc trưng bởi từ vựng phong phú và công phu hơn, cũng như cấu trúc cú pháp phức tạp hơn. Nó tránh việc sử dụng các thuật ngữ, cách diễn đạt khu vực và các hình thức dễ gây hiểu lầm khác. Ví dụ, thay vì dùng cách diễn đạt thông dụng 'tá', biến thể chuẩn sử dụng 'está'. Một ví dụ khác là sự thay thế 'a gente vai' bằng 'nós vamos', tôn trọng sự đồng nhất về động từ và đại từ.

Việc sử dụng biến thể chuẩn là rất quan trọng trong các tình huống yêu cầu tính chính thức và chính xác, chẳng hạn như trong các bài phát biểu công khai, bài luận học, thư từ chính thức và giao tiếp chuyên nghiệp. Tuy nhiên, rất quan trọng để nhớ rằng chuẩn ngôn ngữ chỉ là một trong nhiều biến thể của tiếng Bồ Đào Nha và việc sử dụng của nó phải phù hợp với ngữ cảnh. Trong các tình huống không chính thức, biến thể khẩu ngữ có thể phù hợp và hiệu quả hơn cho giao tiếp.

Đặc điểm của Biến thể Khẩu ngữ của Tiếng Bồ Đào Nha

Biến thể khẩu ngữ của tiếng Bồ Đào Nha là hình thức được sử dụng hàng ngày, trong các cuộc trò chuyện không chính thức với bạn bè, gia đình và đồng nghiệp. Nó linh hoạt và tự phát hơn, cho phép sử dụng các thuật ngữ, cách diễn đạt khu vực và cấu trúc ngữ pháp ít nghiêm ngặt hơn. Biến thể khẩu ngữ phản ánh tính năng động và sự đa dạng của giao tiếp nói, nhanh chóng thích ứng với những thay đổi về văn hóa và xã hội.

Trong biến thể khẩu ngữ, việc tìm thấy những cách giản lược và viết tắt là điều bình thường, khiến giao tiếp nhanh chóng và trực tiếp hơn. Ví dụ, cụm từ như 'tá' thay vì 'está' và 'a gente vai' thay vì 'nós vamos' rất được sử dụng. Thêm vào đó, biến thể khẩu ngữ có thể bao gồm các từ địa phương, như 'oxente' ở miền Đông Bắc Brasil hoặc 'baita' ở miền Nam, làm phong phú thêm lời nói với các yếu tố văn hóa địa phương.

Mặc dù biến thể khẩu ngữ không chính thức hơn, nhưng nó cũng quan trọng cho việc giao tiếp hiệu quả. Nó cho phép tương tác tự nhiên và gần gũi hơn giữa mọi người, tạo điều kiện cho việc bày tỏ cảm xúc và xây dựng các mối quan hệ xã hội. Tuy nhiên, rất quan trọng để biết khi nào và ở đâu sử dụng biến thể này, tránh sử dụng nó trong các bối cảnh yêu cầu tính chính thức và chính xác, nơi biến thể chuẩn sẽ phù hợp hơn.

Ví dụ về Biến thể Khu vực trong Ngôn ngữ Nói

Ngôn ngữ nói ở Brazil được đánh dấu bởi một sự đa dạng phong phú về các biến thể khu vực, phản ánh lịch sử, văn hóa và thói quen của các vùng khác nhau của đất nước. Những biến thể này bao gồm các giọng điệu, từ vựng cụ thể và các cách diễn đạt thành ngữ khiến giao tiếp nói trở nên độc đáo ở mỗi khu vực. Hiểu những biến thể này rất quan trọng để trân trọng sự đa dạng ngôn ngữ và văn hóa của Brazil.

Một ví dụ về biến thể khu vực là việc sử dụng các từ khác nhau để chỉ cùng một đối tượng. Ở miền Đông Bắc, thường gọi ngô xanh là 'espiga', trong khi ở miền Nam, nó được biết đến như 'milho'. Các cách diễn đạt thành ngữ cũng khác nhau: ở Rio de Janeiro, 'dar mole' nghĩa là sơ suất, trong khi ở São Paulo, có thể hiểu là 'cho một cơ hội'. Những sự khác biệt này làm phong phú thêm ngôn ngữ và phản ánh các bản sắc khu vực.

Giọng điệu cũng là một khía cạnh quan trọng của các biến thể khu vực. Giọng điệu carioca, chẳng hạn, nổi tiếng với âm 's' rít, trong khi giọng điệu mineiro có ngữ điệu âm nhạc và kéo dài hơn. Những giọng điệu này không chỉ xác định nguồn gốc địa lý của một người, mà còn mang theo một trọng tải văn hóa và cảm xúc. Tôn trọng và hiểu những biến thể này là điều thiết yếu cho một giao tiếp tôn trọng và bao gồm.

Suy ngẫm và phản hồi

• Hãy nghĩ về cách bạn điều chỉnh cách nói của mình trong những tình huống khác nhau và với những người khác nhau. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến những thay đổi này?
• Suy nghĩ về tầm quan trọng của việc hiểu và tôn trọng các biến thể khu vực của tiếng Bồ Đào Nha. Điều này có thể giúp ích cho giao tiếp và sự hiểu biết văn hóa như thế nào?
• Xem xét sự khác biệt giữa ngôn ngữ nói và viết trong cuộc sống hàng ngày của bạn. Trong những tình huống nào bạn nhận thấy cần sử dụng biến thể chuẩn hoặc khẩu ngữ?

Đánh giá sự hiểu biết của bạn

• Giải thích, với ví dụ, cách ngôn ngữ nói có thể thay đổi tùy theo ngữ cảnh và người mà bạn đang nói chuyện. Những khác biệt chính mà bạn quan sát là gì?
• Mô tả một tình huống mà bạn cần sử dụng biến thể chuẩn của tiếng Bồ Đào Nha. Kinh nghiệm đó ra sao và những thách thức nào bạn đã gặp phải?
• Đưa ra ví dụ về các cụm từ khẩu ngữ mà bạn thường xuyên sử dụng và giải thích cách chúng sẽ được viết trong biến thể chuẩn.
• Thảo luận về tầm quan trọng của việc hiểu các biến thể khu vực của tiếng Bồ Đào Nha cho một giao tiếp hiệu quả. Đưa ra ví dụ về cách điều này có thể hữu ích trong các tình huống hàng ngày.
• Thực hiện phân tích phê bình về chức năng và tầm quan trọng của ngôn ngữ viết so với ngôn ngữ nói. Theo ý kiến của bạn, đâu là điều quan trọng hơn cho giao tiếp và tại sao?

Suy ngẫm và suy nghĩ cuối cùng

Hiểu những khác biệt giữa ngôn ngữ nói và viết là điều thiết yếu cho một giao tiếp hiệu quả và phù hợp trong nhiều bối cảnh. Ngôn ngữ nói, với tính không chính thức và tự phát của nó, cho phép một sự tương tác gần gũi và cảm xúc hơn, phản ánh sự giàu có văn hóa và sự đa dạng của những người nói. Ngược lại, ngôn ngữ viết, với tính chính thức và chính xác của nó, rất quan trọng cho việc truyền đạt rõ ràng và lâu dài, đặc biệt là trong các bối cảnh chính thức và học thuật.

Ngoài ra, nhận ra các biến thể chuẩn và khẩu ngữ của tiếng Bồ Đào Nha là điều quan trọng để điều chỉnh ngôn ngữ cho phù hợp với các tình huống khác nhau, đảm bảo rằng thông điệp được truyền tải một cách thích hợp và được hiểu bởi tất cả mọi người. Biến thể chuẩn, với các quy tắc ngữ pháp của nó, là điều cần thiết trong các bối cảnh chính thức, trong khi biến thể khẩu ngữ, linh hoạt hơn và năng động hơn, là lý tưởng cho các cuộc trò chuyện không chính thức.

Sự đa dạng ngôn ngữ của Brazil, được thể hiện qua các biến thể khu vực của ngôn ngữ nói, càng làm phong phú thêm giao tiếp và văn hóa của chúng ta. Tôn trọng và đánh giá những biến thể này là quan trọng để thúc đẩy một sự tương tác tôn trọng và bao gồm, củng cố các mối liên kết xã hội và văn hóa giữa các nhóm khác nhau trong cả nước. Vì vậy, tiếp tục học tập và mở rộng kiến thức về tiếng Bồ Đào Nha và các biến thể của nó là một bước cần thiết để trở thành một người giao tiếp có năng lực và ý thức hơn.